U Malom gatačkom polju, blizu sela Bašići, ispod vanjskog odlagališta rudničke otkrivke i jalovine Rudnika i Termoelektrane Gacko, nalazi se nekropola Zagrebnice sa 42 stećka. Nju je prvi popisao Bešlagić (1971) i tada izbrojao 46 stećaka. Prema kasnijim saznanjima, jedan broj stećaka je nakon Drugog svjetskog rata, u vrijeme zadružništva, navodno ugrađen u potporne zidove štala stočarske zadruge Gacko, koje su se tada gradile u blizini nekropole.
Nekropola je sada ponovo ugrožena, ali ovaj put odlagalištem rudničkog otpada RiTE Gacko, koji je od nje udaljen svega 50 metara, zbog čega joj u budućnosti prijeti zasipanje jalovinom. Tokom većih padavina voda s deponije slijeva se prema nekropoli, noseći otpadni materijal koji godinama podiže teren niz padinu. Zbog toga nekropola postepeno tone, a širenje deponije moglo bi je potpuno zatrpati.
Oko 200 metara zračne linije od ove nekropole nekad se nalazila još jedna pod nazivom Đevič kamen, koju je početkom 1990-ih dislocirao RiTE Gacko na nekropolu na Zbornoj gomili. Prema saznanjima našeg prijatelja Sanija Marka, tada su sa stećcima prenesene i kosti pokojnika. Nekropola Đevič kamen imala je 15 stećaka i svi oni danas leže na prostoru nekropole Zborna gomila, inače najpoznatije nekropole opštine Gacko, u blizini sela Havtovac sa tridesetak stećaka.
Odmah iznad nekropola nalazilo se nekoliko krečnjačkih grebenova gdje su bili kamenolomi za stećke, a na oko 200 do 300 metara istočno od nekropola nalazile su se dvije ilirske gradine. Sve to je sada prekriveno deponijom rudničkog otpada.
U prilogu je 11 fotografija sa nekropole Zagrebnice i četiri fotografije dislociranih stećaka nekropole Đevič kamen na nekropoli Zborna gomila. Sve je snimljeno u junu ove godine. Tu su i satelitski snimci s Google mapa koji pokazuju razorne posljedice uticaja rada rudnika i termoelektrane na okolinu.
Tražimo hitnu intervenciju Zavoda za zaštitu spomenika RS.
Hvala našem prijatelju Saniju Marku na poslanim informacijama i fotografijama.
