Iako smo već jednom obišli nekropolu na lokalitetu Toplik u Gornjoj Ljubogošti, ponovo smo otišli do nje zbog jednog značajnog detalja na stećku, koji nam je prvi put promakao. Zanimljivo je da ga nisu uočili ni Š. Bešlagić, S. Mutapčić i M. Santrač kad su popisivali ovaj lokalitet. Na ovaj propust ukazao nam je naš prijatelj Vladimir, a riječ je o simbolu didovskog štapa koji je uklesan na jednom od stećaka. To je ujedno i jedini isklesani simbol na ovom lokalitetu. Simbol didovskog štapa na stećcima nije česta pojava, pa je zato vrijedan pažnje.
Šta je didovski štap?
Didovski štap bio je simbol vlasti i duhovnog autoriteta dida, poglavara Crkve bosanske. Predstavljao je njegovu ulogu učitelja i vođe zajednice te je bio znak poštovanja njegovog položaja. Ovaj simbolički uticaj vuče korijene iz starog Egipta i Mezopotamije, jer su Egipćani i Iliri imali trgovačke kontakte, pa su se tako prenijeli neki religijski elementi. Faraonovi sveštenici, koji su se zvali “djedovi”, nosili su štap kao dio svoje ritualne prakse i magije. Poznat je i biblijski poslanik Musa/Mojsije koji je također imao štap sa jačom magijom od faraonovih sveštenika. Novinar i književnik Enes Ratkušić u romanu “Tajna bosanskog štapa” zabilježio je zanimljivu predaju, prema kojoj je četrdeset bosanskih arijanskih didova posjetilo Arabiju u vrijeme poslanika Muhammeda a.s. i upoznalo poslanikovo učenje. Tom prilikom im je darovan štap kao simbol mudrosti i dostojanstva. Prema istoj predaji, didovski štap je, po dolasku Osmanlija, predat sultanu Mehmedu Fatihu kao znak predaje vlasti. Nakon njihovog povlačenja, štap je vraćen bosanskim duhovnim vođama i čuvao se u Isa-begovoj tekiji u Sarajevu sve do njenog rušenja 1957. godina. Od tada mu se gubi trag, a njegova sudbina ostaje obavijena tajnom.
Otkud didovski štap na stećku u Ljubogošti?
Prema lokalnom predanju, ispod stećka na kojem je simbol didovskog štapa ukopan je gost Ljubo, po kojem je selo Ljubogošta dobilo ime (Ljubo – gost). Inače, gosti su drugi po redu u hijerarhiji Crkve bosanske, odmah nakon dida. To su bili visoko rangirani vjerski službenici i, prema nekim podacima, bilo ih je 12. Jedan od njih, s velikim znanjem i autoritetom, nosio je titulu velikog gosta koji je nasljeđivao dida nakon njegove smrti. Da li je Ljubo bio veliki gost, ne možemo reći sa sigurnošću.
Didovskog štapa nema na nišanima
Mnogi tvrde da se na bosanskim nišanima iz najranije (prelazne) faze može vidjeti simbol didovskog štapa, što je pogrešno. Riječ je, ustvari, o simbolu kijače/čomage/topuza, odnosno derviškog štapa za udaranje u bubanj, što je vrlo čest simbol na nišanima iz ove faze.
