Nakon višemjesečnih analiza, priprema i konsultacija, posebno s našim prijateljem Azmirom iz Sarajeva, kojem dugujemo veliku zahvalnost, tim Fondacije “Čuvari baštine – Bassania”, u sastavu Emir i Feđa, obišao je ilirsku gradinu Sokolina iznad sela Han Derventa na Palama, koja nije evidentirana u Arheološkom leksikonu BiH.
Radi se o velikoj gradini na nadmorskoj visini od 1030 m, na stijeni visokoj 300 m iznad kanjona Mokranjske Miljacke. Ima izuzetan strateški položaj i kontrolu puteva prema Sokocu, Palama i Sarajevu. Na gradini su izgrađena dva repetitora, a cijeli lokalitet zarastao je u makiju i nisku kleku. Ispod gradine nalazi se nekoliko pećina do kojih je težak pristup.
Odmah ispod gradine, u selu Donja Ljubogošta/Krivače, nalaze se i prelazni nišani iz 15. vijeka s derviškim simbolima, od kojih su mnogi polomljeni i izvaljeni. Zahvaljujući porodici Bandić, lokalitet je sačuvan i lijepo se održava. Malo niže od njih nalaze se dva stećka u obliku sanduka s postoljima (historičarka umjetnosti Snježana Mutapčić evidentirala je samo jedan), a krase ih simboli jabuke i krsta. Ovaj lokalitet poznat je pod nazivom Nišani i evidentiran je u Arheološkom leksikonu Bosne i Hercegovine.
Sve ovo govori o hiljadugodišnjem kontinuitetu života na jednom istom mjestu, što je razlog da budemo ponosni na našu kulturnu baštinu.
